Χαλίτωση: Δυσοσμία της αναπνοής




Χαλίτωση ονομάζεται επιστημονικά η κακοσμία ή δυσοσμία της αναπνοής. Μια δύσοσμη αναπνοή αποτελεί συχνά ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, που προκαλεί δυσάρεστα συναισθήματα και άγχος.




Η χαλίτωση φαίνεται να είχε απασχολήσει τους ανθρώπους απ' τους αρχαιότατους χρόνους. Στο Ισλάμ επεσήμαναν από νωρίς τον ρόλο της στοματικής υγιεινής στην εξάλειψη της δυσοσμίας του στόματος, ενώ κάποιες εμπειρικές θεραπείες χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα (π.χ. φύλλα μαϊντανού, γαρύφαλλο κ.ά.).


Αίτια

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων (85%) το αίτιο μιας δύσοσμης αναπνοής εντοπίζεται στην στοματική κοιλότητα. (Στοματική Δυσοσμία)
>Η κακή στοματική υγιεινή αποτελεί το νούμερο ένα αίτιο της κακοσμίας του στόματος. Η πληθώρα των μικροοργανισμών που βρίσκονται στην στοματική κοιλότητα διασπούν τα υπολείμματα των τροφών, παράγοντας δύσοσμες ουσίες (θειούχες ενώσεις), που ευθύνονται για την δυσοσμία της αναπνοής.
>Σε άτομα με καλή στοματική υγιεινή, υγιή οδοντοστοιχία και ούλα, η πιο πιθανή αιτία της δυσοσμίας είναι η παρουσία επιχρίσματος στο πίσω μέρος της γλώσσας. Ειδικά η παρουσία βαθιών αυλακώσεων στην επιφάνεια της γλώσσας ευνοεί την ανάπτυξη του επιχρίσματος δηλ. ενός λευκωπού στρώματος στην επιφάνεια της γλώσσας που δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη αναερόβιων μικροοργανισμών.  
>Οι τεχνητές οδοντοστοιχίες αποτελούν άλλη μια συνήθη αιτία δύσοσμης αναπνοής, ειδικά αν δεν αφαιρούνται κατά την διάρκεια της νύχτας.
>Τα σιδεράκια επίσης, λόγω του ότι συγκρατούν συχνά υπολείμματα τροφών, μπορεί να αποτελέσουν την αιτία μιας δύσοσμης αναπνοής.
>Η παρουσία του σάλιου στην στοματική κοιλότητα παίζει σημαντικό ρόλο στην παρουσία δυσοσμίας. Σε καταστάσεις με μειωμένη έκκριση σάλιου όπως π.χ. κατά την διάρκεια του ύπνου, σε παρατεταμένη νηστεία, σε μειωμένη πρόσληψη υγρών, ή σε άλλες καταστάσεις ξηροστομίας, αυξάνεται σημαντικά η ένταση της κακοσμίας του στόματος. 
>Η ύπαρξη κάποιων συγκεκριμένων μικροβίων στην στοματική χλωρίδα πιθανώς να επηρεάζει την ένταση της δυσοσμίας π.χ. άτομα με υψηλά επίπεδα του μικροβίου Streptococcus salivarius έχουν λιγότερο δύσοσμη αναπνοή.
>Οι αμυγδαλές αποτελούν άλλη μια πηγή δύσοσμης αναπνοής σε παιδιά και ενήλικες.Τόσο σε κατάσταση φλεγμονής (αμυγδαλίτιδα), αλλά και σε ύφεση, οι αμυγδαλές με την παρουσία κρυπτών στην επιφάνειά τους, αποτελούν θέση που μπορούν να συγκεντρωθούν υπολείμματα τροφών. Έτσι ακόμα κι αν φαίνονται φυσιολογικές, αν πιεστούν εκκρίνουν δύσοσμο εξίδρωμα ή μπορεί να περιέχουν και αμυγδαλόλιθους (κιτρινωποί δύσοσμοι λίθοι μέσα στις κρύπτες των αμυγδαλών).
>Η λήψη ορισμένων τροφών, αλκοόλης, πικρών αμυγδάλων και το κάπνισμα δημιουργούν μια χαρακτηριστική δυσάρεστη οσμή της αναπνοής.






Υπάρχουν και περιπτώσεις που η αιτία μιας δύσοσμης αναπνοής δεν εντοπίζεται στην στοματική κοιλότητα (Μη-Στοματική Δυσοσμία).

>Οι παθήσεις της μύτης και των παραρρίνιων κόλπων αποτελούν την κύρια αιτία μη-στοματικής δυσοσμίας της αναπνοής. Οξείες ή χρόνιες φλεγμονές όπως π.χ. ρινίτιδα, ρινοκολπίτιδα, χρόνια αδενοειδίτιδα ή παρουσία ξένου σώματος κυρίως στα παιδιά, προκαλούν συχνά δύσοσμη αναπνοή. Σε αυτές τις περιπτώσεις η δυσοσμία είναι εντονότερη από την μύτη παρά από το στόμα. 
>Συστηματικές παθήσεις σπάνια μπορεί να αποτελέσουν την αιτία μιας δύσοσμης αναπνοής: αναπνευστικές λοιμώξεις, νεφρική και ηπατική ανεπάρκεια, κακοήθειες, μεταβολικές ή βιοχημικές διαταραχές.
>Μια χαρακτηριστική περίπτωση δύσοσμης αναπνοής, αλλά αρκετά σπάνια, είναι η απόπνοια κετόνης (οσμή σάπιου μήλου) που παρατηρείται στην διαβητική κετοξέωση (αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης). 
>Οι παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος προκαλούν πολύ σπανιότερα απ' ότι πιστεύεται δυσοσμία της αναπνοής, κι αυτό γιατί ο οισοφάγος υπό φυσιολογικές συνθήκες είναι συνεχώς κλειστός. Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση μπορεί να προκαλέσει δύσοσμη αναπνοή ανάλογα με τον βαθμό σοβαρότητάς της. 
>Διάφορα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν δυσοσμία είτε λόγω ξηροστομίας (αντιχολινεργικά), είτε γιατί μεταβάλλουν την φυσιολογική χλωρίδα του στόματος (αντιβιοτικά), είτε δια των μεταβολιτών τους που αποβάλλονται από τους πνεύμονες (ιωδιούχα). 
>Τέλος μια δύσοσμη αναπνοή μπορεί να είναι ψυχογενής, ή να επιτείνεται σε αγχώδεις καταστάσεις.
Η διερεύνηση ενός ασθενούς με δύσοσμη αναπνοή θα πρέπει να περιλαμβάνει έναν πλήρη Οδοντιατρικό και Ωτορινολαρυγγολογικό έλεγχο (πλήρης κλινική και ενδοσκοπική εξέταση της κεφαλής και τραχήλου), ενώ σε κάποιες περιπτώσεις απαιτείται και Παθολογική εκτίμηση. 


Η σωστή στοματική υγιεινή από την παιδική ηλικία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην αντιμετώπιση της δυσοσμίας της αναπνοής. Το σωστό και καθημερινό βούρτσισμα των δοντιών, αλλά και της πίσω επιφάνειας της γλώσσας, και η χρήση οδοντικού νήματος και στοματικών διαλυμάτων είναι απαραίτητα για την σωστή στοματική υγιεινή. 
Η καλή ενυδάτωση και η επαρκής παραγωγή σάλιου μειώνουν την ένταση της δυσοσμίας. 
Διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνες αυξάνει την ένταση της δυσοσμίας.
Οποιαδήποτε πάθηση της μύτης και των παραρρίνιων κόλπων θα πρέπει να εντοπίζεται και να θεραπεύεται. 
Η δυσοσμία της αναπνοής λόγω χρόνιας αμυγδαλίτιδας, αποτελεί ένδειξη για χειρουργική αφαίρεση των αμυγδαλών.
Ιδιαίτερη και λεπτομερής εξέταση απαιτείται για τον αποκλεισμό κάποιας κακοήθειας στην στοματική κοιλότητα, τον ρινοφάρυγγα, τον φάρυγγα και υποφάρυγγα, ειδικά σε άτομα που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ και καπνού.